Η ψυχή τού ανθρώπου στο σοσιαλισμό – Απ. 3

   

Απ. 1   –   Απ. 2

   

   

[ΟΛΟΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟΙ
– Η ΚΑΘΕ ΕΞΟΥΣΙΑ ΔΙΑΦΘΕΙΡΕΙ:] 

   

Ο Ατομικισμός, λοιπόν, είναι το μονοπάτι που οδηγεί στον Σοσιαλισμό. Φυσική συνέπεια θα είναι το Κράτος να εγκαταλείψει κάθε ιδέα κυβερνητικής εξουσίας. Και πρέπει να την εγκαταλείψει, επειδή, όπως είπε κάποιος σοφός πολλούς αιώνες πριν από τον Χριστό, η ανθρωπότητα μπορεί να υπάρξει από μόνη της, αλλά δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να κυβερνήσει την ανθρωπότητα. Όλοι οι τρόποι διακυβέρνησης είναι αποτυχημένοι. Ο δεσποτισμός είναι άδικος για όλους, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του δεσπότη, που ίσως να προοριζόταν για καλύτερα πράγματα. Οι ολιγαρχίες είναι άδικες απέναντι στους πολλούς, ενώ η οχλοκρατία είναι άδικη απέναντι στους λίγους. Μεγαλόπνοες ελπίδες αναφάνηκαν με τη γέννηση της δημοκρατίας. Όμως, δημοκρατία σημαίνει απλώς καταστολή του λαού, από τον λαό για τον λαό. Τελικά, αυτό αποκαλύφθηκε. Και πρέπει να πω ότι ήταν καιρός, μιας και η κάθε εξουσία διαφθείρει. Και διαφθείρει αυτούς που την ασκούν, όπως διαφθείρει κι εκείνους πάνω στους οποίους ασκείται. Όταν ασκείται βίαια, βάναυσα και με σκληρότητα, φέρνει και κάποιο καλό αποτέλεσμα, αφού έτσι δημιουργεί ή τουλάχιστον φέρνει στο προσκήνιο το πνεύμα της εξέγερσης και τον ατομικισμό που θα τη βλάψει. Όταν πάλι ασκείται με καλοσύνη ως ένα βαθμό ή συνοδεύεται από βραβεία κι ανταμοιβές, είναι τρομακτικά διεφθαρμένη. Ο λαός, στην περίπτωση αυτή, δεν ενημερώνεται για τη μεγάλη καταπίεση που ασκείται πάνω του κι έτσι, διαβιώνει μέσα σε χυδαία άνεση, όπως τα οικόσιτα ζωάκια, χωρίς ποτέ να συνειδητοποιεί ότι ακόμη κι όταν σκέπτεται, το κάνει με σκέψεις άλλων, ότι ζει σύμφωνα με τα πρότυπα άλλων, ότι στην κυριολεξία φορά ρούχα άλλων από «δεύτερο χέρι» κι ότι οι άνθρωποι δεν είναι ο εαυτός τους, ούτε μια στιγμή. «Αυτός που θέλει να ‘ναι ελεύθερος», λέει ένας μεγάλος στοχαστής, «δεν πρέπει ποτέ να βολεύεται». Κι η εξουσία, με το να δελεάζει τους ανθρώπους να βολευτούν, παράγει έναν χονδροειδή, υπερτροφικό βαρβαρισμό μεταξύ μας. 

   

[ΈΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ:]

   

Μαζί με την εξουσία, θα εκλείψει και η τιμωρία. Αυτό θα είναι ένα μεγάλο κέρδος, κέρδος πραγματικά ανυπολόγιστης αξίας. Αν διαβάσει κάποιος ιστορία, όχι μέσα από τις αποστειρωμένες εκδόσεις που γράφτηκαν για σχολιαρόπαιδα και για αυτούς που θέλουν να περάσουν την ώρα τους, αλλά την ιστορία έτσι όπως την έγραψαν άνθρωποι υπεύθυνοι κάθε εποχής, θα αηδιάσει κυριολεκτικά όχι από τα εγκλήματα που έχουν διαπράξει οι διεφθαρμένοι, αλλά από τις τιμωρίες που επέβαλλαν οι άριστοι. Και μια κοινωνία αποκτηνώνεται πολύ περισσότερο από τη συνηθισμένη επιβολή της τιμωρίας, παρά από την περιστασιακή διάπραξη του εγκλήματος. Προφανώς, το συμπέρασμα από αυτό είναι ότι όσο περισσότερες τιμωρίες επιβάλλονται, τόσο περισσότερα εγκλήματα σημειώνονται. […] Κι όπου οι τιμωρίες έχουν πραγματικά μειωθεί, τα αποτελέσματα υπήρξαν πάντα εξαιρετικά καλά. Λιγότερες τιμωρίες, λιγότερα εγκλήματα. […] Γιατί αυτοί τους οποίους αποκαλούμε εγκληματίες σήμερα, δεν είναι καθόλου εγκληματίες. Οι στερήσεις κι η φτώχεια, κι όχι η αμαρτία, είναι οι συγγενείς του σύγχρονου εγκλήματος. […] Οι εγκληματίες είναι απλώς αυτό που θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε συνηθισμένος, ευυπόληπτος κύριος που, αν δεν είχε να φάει, θα έφτανε στο έγκλημα. Όταν η ατομική ιδιοκτησία καταργηθεί, δε θα υπάρχουν λόγοι που να οδηγούν στο έγκλημα, ούτε συζήτηση για αυτό: θα πάψει να υφίσταται. […] Παρ’ όλο όμως που ένα έγκλημα ίσως να μη στρέφεται κατά της ιδιοκτησίας, είναι πιθανό να προέρχεται από την εξαθλίωση, την οργή και την απογοήτευση που προκαλούνται από το λανθασμένο μας σύστημα ατομικής ιδιοκτησίας, οπότε, όταν αυτό το σύστημα καταργηθεί, θα εκλείψουν και τα εγκλήματα αυτά. […] Η ζήλια, που αποτελεί μια συχνή αιτία εγκλημάτων στη σύγχρονη εποχή, είναι ένα συναίσθημα που συνδέεται στενά με τις αντιλήψεις μας περί ιδιοκτησίας και θα σβήσει στο πλαίσιο του Σοσιαλισμού και του Ατομικισμού.

   

[Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ:]

   

[…] Τώρα, εφόσον το Κράτος δε θα ασκεί την εξουσία, θα μπορούσε να τεθεί το ερώτημα τι θα κάνει το Κράτος. Το Κράτος πρέπει να κάνει εθελοντικά την παραγωγή και τη διακίνηση των αναγκαίων αγαθών. Το Κράτος θα παράγει ό,τι είναι ωφέλιμο. Το άτομο θα δημιουργεί ό,τι είναι όμορφο.

   

[Η ΜΗΧΝΑΗ ΝΑ ΥΠΗΡΕΤΕΙ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ:]

   

[…] Μέχρι σήμερα, ο άνθρωπος υπήρξε ως ένα βαθμό σκλάβος της μηχανής κι υπάρχει μια τραγική πλευρά στο γεγονός ότι μόλις ο άνθρωπος επινόησε τη μηχανή για να δουλεύει γι’ αυτόν, άρχισε ο ίδιος να πεθαίνει της πείνας. Αυτό ωστόσο είναι φυσικά το αποτέλεσμα του συστήματος ατομικής ιδιοκτησίας και τους συστήματος ανταγωνισμού που επικρατούν σήμερα. […] Όλες οι μη πνευματικές εργασίες, όλη η μονότονη, άχαρη απασχόληση, κάθε δουλειά που έχει σχέση με αηδιαστικά πράγματα και πραγματοποιείται κάτω από δυσάρεστες συνθήκες, πρέπει να γίνεται από μηχανές. […] Σήμερα, η μηχανή ανταγωνίζεται τον άνθρωπο. Κάτω από τις σωστές συνθήκες, η μηχανή θα υπηρετεί τον άνθρωπο. […] Το γεγονός είναι ότι ο σύγχρονος πολιτισμός έχει ανάγκη από σκλάβους. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δίκιο στο θέμα αυτό. Αν δεν υπάρχουν οι σκλάβοι για να κάνουν τις βρόμικες, τρομερές, δίχως ενδιαφέρον δουλειές, ο πολιτισμός κι ο διαλογισμός δεν μπορούν να ανθίσουν. Η ανθρώπινη δουλεία είναι λανθασμένη, επισφαλής και καταστροφική για τα ήθη. Αλλά το μέλλον του κόσμου εξαρτάται από το αν ο άνθρωπος θα υποδουλώσει τη μηχανή και θα τη βάλει να δουλεύει γι’ αυτόν.

   

[ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ: ΟΥΤΟΠΙΑ]

   

[…] Είναι ουτοπικά όλα αυτά; Μα ένας χάρτης του κόσμου που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία δεν αξίζει ούτε μια ματιά, γιατί παραλείπει τη μοναδική χώρα προς την οποία αγωνίζεται πάντα να φτάσει η ανθρωπότητα. Κι όταν η ανθρωπότητα φτάσει επιτέλους εκεί, θα ατενίσει τον ανοιχτό ορίζοντα και βλέποντας μια καλύτερη χώρα, θα ανοίξει για ‘κει τα πανιά της. Η πρόοδος είναι η πραγματοποίηση κάθε Ουτοπίας. 

  

[…] Όταν ο άνθρωπος είναι ευτυχισμένος, βρίσκεται σε αρμονία με τον εαυτό του και με το περιβάλλον. Ο νέος Ατομικισμός για τον οποίο εργάζεται ο Σοσιαλισμός, είτε το θέλει, είτε όχι, θα είναι η τέλεια αρμονία. Θα είναι αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες αναζητούσαν αλλά δεν μπόρεσαν να υλοποιήσουν απόλυτα, εκτός από τη σκέψη, επειδή είχαν δούλους και τους έτρεφαν. Θα είναι αυτό που η Αναγέννηση αναζητούσε αλλά δεν μπόρεσε να το υλοποιήσει απόλυτα, εκτός από την Τέχνη, επειδή και τότε υπήρχαν σκλάβοι που πέθαιναν της πείνας. Θα είναι η πλήρης αρμονία και μέσα από αυτήν ο άνθρωπος θα φτάσει στην τελειότητά του. Ο νέος Ατομικισμός θα είναι ο νέος Ελληνισμός.

    

* * *

  

Μετάφραση: Γιάννης Κωνσταντίνου (Oscar Wilde, "ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ")

   

Όλο το δοκίμιο στα αγγλικά: "The Soul of Man under Socialism"

(Project Gutenberg)